Τὸ πλαίσιο ἑρμηνείας τῆς νεοδαρβινικῆς σύνθεσης εἶναι σαφῶς ἱστορικό, ὑλιστικό καὶ μηχανοκρατικό. Ἐξετάζεται δηλαδή, κατὰ αὐτό, πῶς δομεῖται ἡ ἔμβια ὕλη προϊόντος τοῦ χρόνου, βάσει πρότερων αἰτιακῶν γεγονότων. Πιὸ συγκεκριμένα, συμβαίνουν μεταλλάξεις στὸ γενετικὸ κώδικα τῶν ὀργανισμῶν, ὁ χαρακτήρας τῶν ὁποίων εἶναι τυχαῖος, ὁδηγώντας σὲ τροποποίηση τῆς σύστασής τους. Τὸ γενετικὸ ὑλικὸ μεταβιβάζεται στοὺς γόνους διὰ ἀναπαραγωγῆς.